หอมหมื่นลี้ เคล็ดลับความงามจากดวงจันทรา

ในอีกไม่กี่วันจะถึงเทศกาลไหว้พระจันทร์ของชาวจีนกันแล้ว เลยขอเขียนเรื่องราวของดอกไม้ที่เกี่ยวข้องกบยเทศกาลนี้สักหนึ่งเรื่องครับ

หนึ่งในพืชที่มีความสำคัญในเทศกาลไหว้พระจันทร์นั้นคือต้นหอมหมื่นลี้ หรือ กุ้ยฮัว ในภาษาจีน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Osmanthus fragrans จากชื่อก็บ่งบอกถึงคุณสมบัติของพืชชนิดนี้ได้ดี คือ เป้นดอกไม้ (Anthos) ที่มีกลิ่นหอมกำจาย (Osma) พืชชนิดนี้อยู่ในวงศ์ Oleaceae ซึ่งเป็นวงศ์เดียวกันกับมะลิ และมะกอกฝรั่ง (Olive) (ส่วนมะกอกไทยนั้นอยู่ในวงศ์ Anacardiaceae หรือวงศ์มะม่วง) พืชชนิดนี้พบกระจายตามแนวเทือกเขาหิมาลัยและทางตอนใต้ของจีนรวมถึงญี่ปุ่น ในไทยนั้นพบขึ้นอยู่ในธรรมชาติที่จังหวัดเชียงใหม่เพียงแห่งเดียวเท่านั้น

ดอกหอมหมื่นลี้ถือเป็นดอกไม้ที่มีการใช้เพื่อประทิมความงามในวัฒนธรรมจีนมาแต่ครั้งโบราณ ทั้งนำมาผสมในอาหาร เครื่องดื่ม ชาและอื่น ๆ นอกจากนี้ยังมีการใช้ชาหอมหมื่นลี้เป็นยาพื้นบ้านในการรักษาภาวะประจำเดือนผิดปกติสตรีอีกด้วย ในไต้หวันนั้นนับถือดอกหอมหมื่นลี้ว่าเป็นดอกไม้มงคลแห่งการครองคู่ และถูกนำมาใช้ในพิธีแต่งงานของชาวไต้หวัน

ตามตำนานของจีนแล้ว ต้นหอมหมื่นลี้นั้นมีกำเนิดมาจากดวงจันทร์ เป็นไม้อมตะ ที่เมื่อถูกฟันถูกตัดแลวจะงอกใหม่ขึ้นมาทันที ด้วยความเชื่อดังกล่าวบวกกับดอกหอมหมื่นลี้นั้นจะบานในช่วงฤดูใบไม้ร่วง ซึ่งตรงกับช่วงเทศกาลไหว้พระจันทร์พอดี จึงถือกันว่าหอมหมื่นลี้นั้นเป็นดอกไม้ประจำเทศกาลไหว้พระจันทร์ มีธรรมเนียมหนึ่งที่ปฏิบัติกันในพิธีไหว้พระจันทร์ คือการร่วมวงร่ำสุราหอมหมื่นลี้ หรือกุ้ยฮัวเฉินจิ้ว (ทำจากการผสมดอกหอมหมื่นลี้ลงในเหล้าขาว หรือเหล้ากลั่น (ไบจิ้ว) มีดีกรีอ่อนกว่าเหล้าขาวทั่วไปคือไม่เกิน 20 ดีกรี) เหล้าชนิดนี้ถือเป็นสัญลักษณ์ของการได้กลับมาพบหน้ากันใหม่อีกครั้งในปีนี้ จึงเป็นธรรมเนียมที่จะร่ำสุราชนิดนี้ไปพลางชมความงามของดวงจันทร์ไปพลาง ๆ ครับ

สุราหอมหมื่นลี้ หรือกุ้ยฮัวเฉินจิ้ว
(credit: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Chinesischer_Duftwein_Flasche.jpg)